ΥΔΡΑ ΥΔΡΕΑ ΥΔΡΟΥΣΣΑ: Έθιμο Ιούδας (Γιούδας)

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Έθιμο Ιούδας (Γιούδας). Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 30 Απριλίου 2011

Ύδρα Πάσχα Υδραίων Πάσχα.Καύσις Ιουδάς (Γιούδας).

ΙΟΥΔΑΣ (ΓΙΟΥΔΑΣ)

Παλαιότατο ἔθιμο,ποὺ τηρεῖτο κάθε ἔτος ἀπ’ ὅλες τὶς ἐνορίες τῆς Νήσου Ὕδρας.

Κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Ἱεροῦ Ἀγῶνος,ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐνοριῶν τῆς Ὕδρας ἀριθμοῦσε τὶς πενήντα ἔξι (Ἱστορικὸν Ἀρχεῖον Ὕδρας,Τόμος ΙΔ΄,Ἀπογραφὴ Πληθυσμοῦ Ἔτους 1828),ἐνῶ πρὸς τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰῶνος (περὶ τὸ 1880) οἱ ἐνορίες τῆς Ὕδρας ἀριθμοῦσαν τις τριάντα ἔξι.

Ὁ Ἀντώνιος Λιγνὸς (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΥΔΡΑΣ (Τὰ ἀπὸ τῆς ἀρχαιότητος μέχρι τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1821,Ἀθῆναι 1946)

σημειώνει πὼς τὸ 1782 ἤσαν ἐν λειτουργία 22 ναοί,τὸ 1820,38 καὶ τὸ 1828,55.

Καθὼς μᾶς πληροφορεῖ ὁ Νικόλαος Χαλιορής,(ΥΔΡΕΪΚΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΗΤΟΙ (ΗΘΗ-ΕΘΙΜΑ-ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ) Πειραιεὺς 1931), ὅλες οἱ ἐνορίες τῆς Ὕδρας τελοῦσαν τὸ ἔθιμο τῆς κάψης τοῦ Ἰούδα,μετὰ τὸν Ἑσπερινόν της Ἀγάπης,ἀνήμερα τὴν Κυριακή του Πάσχα.

Μάλιστα,κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος,εἷς τὴν ἑκάστοτε ἐκκλησία-ἐνορία ἔβγαινε δίσκος προκειμένω νὰ καλυφθοῦν τὰ ἔξοδα ποῦ ἀπαιτοῦντο γιὰ τὴν κάψη τοῦ Ἰούδα.

Ὁ ἀνταγωνισμὸς μεταξὺ τῶν ἐνοριῶν ἦταν τεράστιος περὶ τοῦ ἐθίμου τούτου. Ὁ Ἀντώνιος Μανίκης ἀναφέρει πῶς μεταξὺ τῶν ἐνοριῶν τῆς Παναγίας Μυρτιδιώτισσος καὶ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ὑπῆρχε ἰσχυρὴ ἀντιπαλότητα καὶ ἀντιζηλία

«......ἔπαιρνε μορφὴν πετροπολεμικὴ καὶ βαρελοτοπολεμική,ἀγρίων διαστάσεων κατὰ τὴν περιφορὰ τοῦ Ἐπιταφίου καὶ τὸ πρωΐ τῆς Κυριακῆς του Πάσχα,ποῦ περιτριγύριζαν τὸν Γιούδα,καβάλα ἀνάποδα στὸ ἄλογο (ἀνὰ τὰς ἀγυιᾶς,ρύμας καὶ τὸ ποτάμι τοῦ Καμινιοῦ) προτοῦ δὲ νὰ τὸ στήσουν στὸ ἰκρίωμα γιὰ τὴν ἐκτέλεσή του μὲ ὄπλα καραμπίνες,καρυοφύλια,κουμποῦρες καὶ πλατύστομα τρομπόνια»

Ὁ Χαλιορὴς περιγράφει κατασκευαστικὰ τὸ ὁμοίωμα τοῦ Ἰούδα ἀναφέροντας χαρακτηριστικά:

«Τὸν φτιάχνανε σὲ μπόϊ σωστοῦ ἀνδρός.Τὸν παραγιομίζανε μὲ ἄχερα μέσα στὰ ὁποῖα βάζανε τρακατροῦκες καὶ ρουκέτες γιὰ νὰ γίνει βουηχτός.Καὶ τὸν ντύνανε ‘ἂπ΄ὄξω μὲ Ἑβραϊκὰ ροῦχα.Τὸ ἕνα του χέρι,τὸ ἀριστερό,τὸ κάνουνε τεντωτὸ στὴ γραμμὴ τοῦ ὤμου.Τὸ δάκτυλο τοῦ χεριοῦ αὐτοῦ,ποῦ λέγεται λιχανὸς ἢ δείκτης τώχανε τεντωτὸ σὰν νὰ ἔδειχνε,καὶ τ’ἄλλα δάκτυλα μαζεμένα σὲ γροθιά.Ἀπὸ τὸ τεντωμένο αὐτὸ δάκτυλο τοῦ κρεμάγανε μία σακουλίτσα,ποῦ εἶχε μέσα τὰ τριάκοντα ἀργύρια τῆς προδοσίας.Τὸ ἄλλο τοῦ χέρι,τὸ δεξιό,τὸ ὑψώνανε καὶ τὸ κάνανε σὰν κουλούρι ὥστε ὁ λιχανός του τεντωμένος νὰ ἀκουμπάη στὸ μηνίγγι τοῦ Γιούδα.

Αὐτὸ ἐσήμαινε:

Βάνε νοῦ...»

Τὴν Κυριακή του Πάσχα,κάθε ἐνορία περιέφερε ἄνω ἑνὸς ἡμιόνου,τὸν δικό της Ἰούδα της,μὲ βουὴν καὶ ἀλλαλαγμόν,ἔμπροσθεν τῶν ἀντίπαλων ἐνοριῶν.Τὴν ἴδιαν στιγμὴν ἐσήμαναν οἱ καμπάνες τῆς ἀντίστοιχης ἐνορίας.Τότε ἐνωπίω ὅλων τῶν ἐνοριτῶν,κάθε ἐνορία ἔκαιγε τὸν δικό της Ἰούδα,παρουσία μάλιστα καὶ τῶν ἱερέων της.

«Τὸ ἀπόγευμα μετὰ τὸν ‘σπερινὸ ὅλα τὰ παλληκάρια τῆς ἐνορίας,ποῦ εἴχανε τὰ παληᾶ ντουφέκια,καραμπίνες, τρουμπόνια, καρυοφύλλια κὶ ἄλλα,παίρνανε τὸν παπὰ καὶ ὅλους τους ἐνορίτας καὶ πηγαίνανε στὴν λάκκα ποῦ τὸν εἴχανε στήσει καὶ ποῦ θὰ τὸν καίγανε...»

Ἐπιβλητικότερος ὅμως,ὅλων τῶν «Ἰούδων»,ἦταν ὁ Ἰούδας τοῦ Γεώργιου Ρογκόπουλου ἢ Ἀντρίκου.Ἡ ὅλη τελετὴ ἐλάμβανε χώρα πλησίον του Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (Πόλις Ὕδρα-Θέση Παπαδιὲς-Λάκκα Λεούση).

Ὁ Νικόλαος Χαλιορὴς ἀναφέρει:

«Τὸ ἔθιμο αὐτὸ σὲ μερικοὺς εἶχε γίνει ψύχωσις.Ὅλοι θὰ θυμοῦνται τὸν Ἀντρίκο,ποῦ τὸ ὄνομά του συνδέθηκε μὲ τὸν καλύτερο Γιούδα, ποῦ καιγότανε στοῦ Ἁγίου Γεωργίου τὴ λάκκα καὶ τὸν ὁποῖον,ξοδεύοντας ἀπὸ τὰ δικά του ὁ Ἀντρίκος,παράγγελνε καὶ τοῦ φείαχνανε στ’ Ἀνάπλι,τεχνικό,σωστὸ πυροτέχνημα.

Ὁ Γιούδας αὐτὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καιγότανε τελευταῖος.Ἅμα τελείωνε τὸ κάψιμο στὶς ἄλλες ἐνορίες,τὰ παλληκάρια μὲ τὰ ὄπλα κατεβαίνανε στὴ λάκκα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου,ποῦ εἶχε τὶς τέσσερις πιπεριές,καὶ βρίσκεται κοντὰ στὸ λιμάνι ,πίσω ἀπὸ τὸ Μοναστήρι καὶ λαβαίνανε μέρος στὸ κάψιμο καὶ αὐτοῦ του Γιούδα.Μαζευότανε δὲ καὶ πολὺ πλῆθος λαοῦ ἀπὸ ὅλες τὶς ἐνορίες..»

Ὁ Ἀντώνιος Μανίκης (Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας Ἄρ.4 (314) Ἀπρίλιος 1967,σὲλ 88-89) εἷς τὸ ἄρθρο «Παλιὰ Ὑδραίϊκα-Ἀντρίκος ὁ Ἀμείλικτος διώκτης τοῦ Γιούδα» ἀναφέρεται διεξοδικὰ εἷς τὴν προσωπικότητα τοῦ Γεωργίου Ρογγόπουλου, ἀναφέροντας περιστατικὰ τὰ ὁποῖα συνδέονταν μὲ τὸ δρώμενο τῆς καύσης τοῦ Ἰούδα.

Ἀναβιωτὴς τοῦ ἐθίμου τοῦ Γιούδα,πρὸς τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 60,ἦταν ὁ Κυριάκος Μισύρος,ὁ ὁποῖος ἐκτελοῦσε τὸν Γιούδα,στὸ περιβόλι τοῦ Κούσουλα.

Φωτογραφία:Μέλλον της Ύδρας (Ετός 25ο,Αρ.2 (288) Ιούνιος 1965)

Ο Ντινος Ποριώτης ή Παύλου (αριστερά) και ο Κυριάκος Μισήρος (δεξιά) κατά την αναβίωση του εθίμου του καυσίματος του Ιούδα κατά το έτος 1964.Παρόμοια προσπάθεια στο περιβόλι του Κούσουλα,απαγορεύθηκε από τις Αστυνομικές Αρχές το έτος 1963.Το τελευταίο ομοίωμα του Γιούδα αποπειράθηκε να κάψει ο Παναγιώτης Λεσαράπης το 1910,αλλά η καύση απαγορεύθηκε τελευταία στιγμή από τις Αστυνομικές Αρχές.Στα τεύχη,του περιοδικού Μέλλον της Ύδρας (Έτος 22ο,Αρ.5 (255) Μάϊος 1962,Έτος 23ο,Αρ.4 (266) Απρίλιος 1963)μνημονεύεται η καύση του Γιούδα στην συνοικία Καμίνι με ντολοφάγκα.Αυτουργός ο ιατρός Μιχάλης Γκιώνης.

Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1990 καὶ ἔπειτα,ἡ ἐκτέλεση τοῦ Ἰούδα γίνεται πλέον στην Παραλία τῆς Ὕδρας,στὸν λιμενοβραχίονα ἔμπροσθέν της Σχολῆς Ἐμποροπλοιάρχων (Ἀρχοντικὸν Τσαμαδοὺ) καθὼς καὶ στὸ Κάβο Κάστρο τῆς Ὕδρας.Οἱ δὲ βόμβες καὶ τὰ βαρελότα ἀπὸ τὸ κάστρο τοῦ λιμένος στὴν συνοικία Κάβο-Κάστρο.

Τὴν ἐκτέλεση τοῦ Γιούδα,ἔχει ἀναλάβει πλέον ὁ Κούλης Λαναρᾶς.

Ύδρα 2012 Πάσχα Υδραίων Πάσχα.Καύσις Ιουδά (Γιούδας).